Ostroga – bolesny problem stóp

Problem ostrogi piętowej nie dotyczy wyłącznie osób starszych, ale także młodych i w wieku średnim. Schorzenie to może przydarzyć się każdemu, niezależnie od prowadzonego trybu życia. Dolegliwość objawia się bólem w okolicach pięty i znacznie ogranicza sprawność chodu czy biegu. Więcej o ostrodze piętowej i sposobach jej leczenia opowiada dr n. med. Cezary Michalak, specjalista ortopeda ze Szpitala Centrum ENEL-MED.

Nazwa choroby jest nieco myląca. Dolegliwości określane jako tzw. ostroga piętowa to tak naprawdę zapalenie przyczepu powięzi podeszwowej do kości piętowej. Schorzenie powstaje na skutek nadmiernego rozciągania więzadła stopy (powięzi podeszwowej), czemu sprzyja koślawienie pięty, na przykład w wyniku noszenia zbyt luźnego, niestabilnego obuwia. Pojawia się również w efekcie zbyt dużego obciążania przedniej części stopy w takich sportach jak tenis, badminton czy siatkówka. Otyłość i związane z nią przeciążenia stóp również są jednymi z głównych przyczyn ostrogi piętowej. Wszystkie te rzeczy są niezwykle istotne i warto o nich pamiętać, by nie mieć problemów z ostrogą piętową.

Nieleczony stan zapalny prowadzi do powstania złogów wapiennych, a w konsekwencji narośli na spodzie stopy, którą nazywa się ostrogą piętową. „Ból, który odczuwa chory, jest spowodowany jednak nie wyrostkiem kostnym, który jest widoczny na zdjęciu RTG tylko u 50% pacjentów, ale stanem zapalnym rozcięgna podeszwowego. I to właśnie ono wymaga leczenia” – mówi dr n. med. Cezary Michalak ze Szpitala Centrum ENEL-MED.

Ostroga piętowa w życiu codziennym to problemy z chodzeniem czy dobraniem butów. Gdy stan zapalny wiązadła stopy jest naprawdę nasilony, normalne funkcjonowanie jest niemożliwe, gdyż wiąże się z bardzo silnym bólem.

Podobne schorzenia

Niemalże identyczne objawy do ostrogi piętowej daje tzw. choroba Haglunda. Schorzenie to, w większości wypadków wrodzone, powstaje w wyniku deformacji pięty w miejscu styku ze ścięgnem Achillesa. Inną dolegliwością dającą podobne symptomy jest cieśń kanału stępu, która jest skutkiem podrażnienia gałęzi nerwowej w okolicach pięty. W tym wypadku zalecane są zazwyczaj prawidłowe obuwie, specjalistyczne wkładki i fizjoterapia, w ostateczności zabieg chirurgiczny. Zapalenie ścięgna Achillesa lub przyczepu ścięgna Achillesa daje również dolegliwości pięty, ale zlokalizowane wyżej niż ostroga piętowa. Ból pięty może wystąpić również w przebiegu różnorakich chorób ogólnoustrojowych, jak na przykład łuszczyca czy zespół Reitera albo być efektem urazu, np. stłuczenia.

Leczenie

„Pierwszym etapem leczenia jest wizyta u specjalisty ortopedy. Na podstawie wywiadu i palpacji stopy, czyli badania dotykiem, można zlokalizować faktyczne źródło bólu. W przypadku ostrogi piętowej będzie ono w okolicach środka pięty. W chorobie Haglunda, czasem mylonej z ostrogą piętową, bolesność odczuwana jest ponad piętą, w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa. Diagnozę potwierdza zdjęcie RTG lub badanie ultrasonograficzne” – mówi specjalista.

Terapia przy ostrodze piętowej w pierwszej kolejności polega na:

noszeniu specjalistycznych wkładek amortyzujących piętę – najlepiej żelowych,
używaniu wkładek korekcyjnych, o ile deformacja stopy tego wymaga,
zmianie obuwia na buty na niskim obcasie i z elastyczną, amortyzującą podeszwą,
przyjmowaniu doraźnie doustnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych wskazanych przez lekarza prowadzącego (niestety skuteczność farmakoterapii jest ograniczona),
fizykoterapii (np. laseroterapia, ultradźwięki – w tym tzw. fala uderzeniowa (ESWT), pole magnetyczne) oraz kinezyterapii (ćwiczenia),
w niektórych wypadkach terapii manualnej, czyli rodzaju specjalistycznego masażu stóp,
czasami stosuje się na noc szynę (ortezę) albo tzw. taping, czyli opatrunek z plastrów.

Leczenie tzw. ostrogi piętowej trwa nawet do roku. Jak pokazują statystki, jest ono skuteczne w około 90%.

W przypadku, gdy powyższe działania nie przynoszą zamierzonego skutku, wskazane są dodatkowe formy terapii. Doraźnie, stosuje się zastrzyk z leku miejscowo znieczulającego oraz ze sterydu, co niekiedy przynosi ulgę. W ostatnich latach popularność zdobyła terapia osoczem bogatopłytkowym (PRP), zabieg stymulujący gojenie, polegający na wstrzyknięciu w przyczep rozcięgna zagęszczonego czynnika wzrostu uzyskanego z krwi chorego.

W przypadku pacjentów, u których leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanych rezultatów, zaleca się operację. „Zabieg chirurgiczny konieczny jest jedynie w bardzo nielicznych przypadkach” – mówi dr Michalak. Spośród kilku metod operacyjnych, najczęściej wykonuje się wycięcie bolesnej zmiany; jest to zabieg bezpieczny i zwykle przynoszący trwałą poprawę.

Ostroga piętowa jest niestety schorzeniem nawracającym, dlatego tak istotne jest zastosowanie się do rad specjalisty, w tym między innymi: noszenie prawidłowego obuwia, tj. na podeszwie elastycznej, wykonywanie ćwiczeń stóp czy zachowanie prawidłowej wagi ciała

Konsultacja eksperta:

Dr. n. med. Cezary Michalak – specjalista ortopeda i traumatolog ze Szpitala Centrum ENEL-MED. Ukończył m.in. kurs chirurgii stopy w Hospital Bellvitge w Barcelonie; kurs chirurgii stopy na Universidad Complutense de Madrid; kursy endoprotezoplastyki stawu kolanowego – Stolzalpe Hospital w Austrii, Leuven w Belgii i Nijmegen w Holandii. W latach 2008-2013 pracował w szpitalu prywatnym Hospiten Lanzarote (Wyspy Kanaryjskie) na stanowisku adiunkta – jako lekarz specjalista ortopedii i traumatologii.