Wszystko co chciałabyś wiedzieć na temat urlopów w Polsce
Urlopy to przede wszystkim przywilej, który przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę. Pracownicy zatrudnieni w oparciu o taką umowę, niezależnie od jej rodzaju, mogą korzystać z płatnych urlopów wypoczynkowych.
Urlop dla osób pracujących na zlecenie
Osoby pracujące w ramach zlecenia są wyłączone poza przepisy prawa pracy. W takiej sytuacji mają jedynie możliwość negocjowania z pracodawcą treści tego kontraktu, żeby wprowadzić w nim zapis dotyczący dodatkowych dni wolnych od pracy.
Urlop macierzyński
Trochę inaczej sytuacja wygląda w przypadku macierzyństwa. Urlop macierzyński przysługuje jedynie kobietom, które pracują, ale zasiłek macierzyński może pobierać każda matka, która odprowadzała składkę na ubezpieczenie chorobowe. Czyli dotyczy to również kobiet, które pracując na umowę-zlecenie samodzielnie opłacały wyżej wymienioną składkę, a także matek prowadzących własną działalność gospodarczą.
Umowa o dzieło a urlop
Pod względem urlopów najgorzej wygląda sytuacja osób pracujących na umowę o dzieło. W ich przypadku składki nie są odprowadzane. Jednocześnie nie przysługuje im urlop wypoczynkowy oraz wsparcie finansowe, na przykład w przypadku urodzenia dziecka.
Urlop dla osób pracujących na umowę o pracę
Osoby pracujące w ramach umowy o pracę mają prawo przede wszystkim do urlopu wypoczynkowego. W momencie rozpoczęcia pierwszej pracy, pracownik otrzymuje prawo do 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku po każdym miesiącu. Prawo do kolejnych urlopów wypoczynkowych nabywa się na początku każdego następnego roku kalendarzowego. Pracownicy, którzy są zatrudnieni krócej niż 10 lat, mogą otrzymać 20 dni płatnego urlopu, zatrudnieni co najmniej 10 lat nieco więcej, bo 26 dni. W przypadku niepełnego etatu ilość wolnych dni ustalana jest proporcjonalnie do wymiaru pracy. Jednocześnie warto pamiętać, że pracownik może zostać odwołany z urlopu, ale jest to możliwe tylko wtedy, gdy jego obecność jest niezbędna.
Urlop na żądanie
Kolejna forma urlopu przysługująca pracownikom to tak zwany urlop „na żądanie” . W ciągu roku kalendarzowego przysługują 4 dni takiego urlopu. W przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego nie ma konieczności wcześniejszego uzgadniania z pracodawcą. Pracownik może zgłosić swoje żądanie najpóźniej w dniu urlopu przed rozpoczęciem pracy, a pracodawca jest zobowiązany do udzielenia zgody. Warto jednak pamiętać o tym, że dni wykorzystane na urlop „na żądanie” są odliczane od ogólnej puli urlopu wypoczynkowego.
Urlop bezpłatny
W przypadku różnych nieprzewidzianych sytuacji losowych pracownicy często decydują się na urlop bezpłatny. Takie rozwiązanie jest związane z pewnym ryzykiem. Może się na przykład zdarzyć, że pracodawca zdecyduje się na udzielenie takiego urlopu, ale jednocześnie w czasie nieobecności pracownika przyjmie kogoś na jego miejsce. Urlopu udziela się na pisemny wniosek złożony przez pracownika i nie jest on wliczany do okresu pracy.
Urlop dla kobiet po urodzeniu dziecka
Forma urlopu, z której mogą skorzystać kobiety, to urlop macierzyński. Długość takiego urlopu jest uzależniona od liczby dzieci urodzonych w czasie jednego porodu. Jedno dziecko oznacza 20 tygodni, a bliźnięta 31 tygodni. Do 6 tygodni można wykorzystać jeszcze przed porodem. W czasie trwania podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego kobieta dostaje praktycznie 100 procent wynagrodzenia. W czasie urlopu rodzicielskiego jest to 60 procent. Dodatkowy urlop macierzyński trwa od 6 do 8 tygodni i trzeba go wykorzystać bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego. Może być udzielony jednorazowo lub w dwóch częściach, a pisemny wniosek o jego udzielenie trzeba złożyć najpóźniej 14 dni po porodzie. Taki urlop można połączyć z pracą, ale najwyżej na pół etatu.
Urlop rodzicielski
Urlop rodzicielski trwa 26 tygodni i trzeba go wykorzystać zaraz po zakończeniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Może zostać udzielony jednorazowo lub maksymalnie w 3 częściach. Wniosek o taki urlop należy złożyć na piśmie na 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Z tej formy mogą korzystać oboje rodzice. Urlop ojcowski trwa 2 tygodnie i trzeba go wykorzystać jednorazowo i w całości zanim dziecko ukończy 12 miesiąc życia. Taki urlop jest udzielany na pisemny wniosek ojca, który musi być złożony najpóźniej 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Urlop wychowawczy
Inna forma urlopu przysługująca rodzicom to urlop wychowawczy, do którego mają prawo osoby zatrudnione na co najmniej 6 miesięcy. Jest bezpłatny ale zostaje wliczony do okresu zatrudniania. W tym czasie składki na ubezpieczenie są płacone przez budżet państwa. Trwa maksymalnie 3 lata i może zostać wykorzystany maksymalnie w 5 częściach. Urlop zostaje udzielony na wniosek pracownika, który musi złożyć odpowiedni wniosek na dwa tygodnie przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Prawo pozwala na łączenie pracy zawodowej z urlopem wychowawczym, ale jednocześnie praca nie może kolidować w żaden sposób ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. W takim wypadku pracodawca może zdecydować się na odwołanie pracownika z urlopu. Dopuszczalny jest także powrót do pracy w czasie urlopu wychowawczego, ale w takiej sytuacji wymiar pracy nie może obejmować więcej niż pół etatu.
Artykuł przygotował pracownik portalu oferującego pracę w Bielsku oraz jego okolicach.
